Urazowe złamanie kości może się przytrafić w każdym wieku. Kości dzieci, jeszcze stosunkowo miękkie, łatwo się łamią, ale też – na szczęście – szybko się zrastają. Dorosłym złamania zdarzają się najczęściej na skutek wypadków komunikacyjnych lub uprawiania ryzykownego sportu.
Niestety, osoby w podeszłym wieku, ze względu na kruchość kości, są narażone na złamania nawet wtedy, gdy ich aktywność fizyczna jest raczej ograniczona. Wraz z biegiem lat dochodzi do stopniowego zmniejszania się tkanki kostnej i rozrzedzania jej struktury. Szczególnie kobiety muszą liczyć się z ryzykiem rozwoju osteoporozy – stopniowego zanikania kości, które znacznie zwiększa ich podatność na złamania.
Zmiany osteoporotyczne pojawiają się czasem dość wcześnie – już w grupie kobiet ok. 50. roku życia znacznie częściej odnotowuje się np. złamania nadgarstka.
Jakie złamania zdarzają się najczęściej?
Możemy złamać nadgarstek, jeśli przewrócimy się, podpierając się równocześnie ręką. Im bardziej kruche są nasze kości, tym większe jest ryzyko złamania. Często upadek, który u chorych na osteoporozę prowadzi do jednoczesnego złamania dwóch nadgarstków, u osób zdrowych nie spowodowałby żadnych negatywnych konsekwencji.
Diagnozę złamania kości przedramienia w okolicy stawu nadgarstkowego lekarz stawia po badaniu rentgenowskim, które ukazuje dokładnie stan nadgarstka. Standardowe leczenie polega na kilkutygodniowym unieruchomieniu kończyny za pomocą opatrunku gipsowego. Złamania nadgarstka zazwyczaj zrastają się stosunkowo szybko. Należy jednak uważać, by nie dopuścić do wywiązania się ewentualnych powikłań. Czasem, na skutek uszkodzenia gałązek nerwowych, w złamanej kończynie powstają zaburzenia ukrwienia. Szczególnie niebezpieczny jest zespół Sudecka. U osób, u których doszło do tego powikłania, obserwuje się zsinienie złamanej kończyny, obrzęk, zaburzenia czucia, a także silny i piekący ból. Badania radiologiczne pokażą w tym przypadku obraz plamistego zanikania tkanki kostnej w miejscu, w którym doszło do złamania. Niestety, leczenie zespołu Sudecka jest trudne i długotrwałe. Wymaga regularnej rehabilitacji, a także przyjmowania leków poprawiających krążenie i hamujących proces niszczenia kości.
Ryzyko kompresji (zgniecenia) trzonu kręgowego znacząco wzrasta wśród kobiet po 65. roku życia. U zdrowego człowieka do złamania kręgu dochodzi jedynie na skutek ciężkich urazów (np. upadku z dużej wysokości). W przypadku osób cierpiących na osteoporozę zgniecenie trzonu kręgowego może być spowodowane nawet zwykłym pochyleniem się, czy trzymaniem przed sobą niewielkiego ciężaru. Złamania kręgu bywają bezbolesne i całkowicie bezobjawowe. Często rozpoznaje się je przypadkowo, podczas badań przepisanych z innej przyczyny – na zdjęciu rentgenowskim kompresje kręgów widoczne są jako charakterystyczne obniżenia wysokości trzonu kręgowego (powstałe na skutek jego spłaszczenia).
Do tego typu złamań dochodzi najczęściej w wyniku potknięcia się lub poślizgnięcia. Należy zachować szczególną ostrożność zwłaszcza jesienią i zimą, kiedy ulice są śliskie. Ryzyko złamania biodra jest wyjątkowo wysokie w grupie osób po 70. roku życia.
Złamania kości udowej w stawie biodrowym dzielimy na:
- złamania szyjki kości udowej,
- złamania przezkrętarzowe kości udowej,
- złamania podkrętarzowe kości udowej.
Złamanie kości udowej w stawie biodrowym jest bardzo bolesne. Uniemożliwia pacjentowi stąpnięcie nogą (wykluczone jest więc chodzenie). Powrót do zdrowia wymaga zazwyczaj czasowego pobytu w szpitalu. Stosuje się leczenie operacyjne: zespolenie złamania za pomocą gwoździ chirurgicznych lub, w niektórych przypadkach, wymianę całego stawu biodrowego na sztuczny. Po zabiegu trzeba przejść długą rehabilitację.
Jeśli, ze względu na stan zdrowia pacjenta, operacja nie jest możliwa, złamaną kończynę należy unieruchomić (czasem nawet na wiele miesięcy). Tego typu długotrwałe unieruchomienie wiąże się jednak z ryzykiem powstania zakrzepów żylnych, odleżyn, zwiększa też np. prawdopodobieństwo chorób takich jak np. zapalenie płuc.
Warto podkreślić, że do złamań typu osteoporotycznego dochodzi najczęściej we własnym domu pacjenta. Mogą być one wynikiem drobnego poślizgnięcia się w wannie, podniesienia cięższego przedmiotu… Aby zmniejszyć ryzyko złamania, w mieszkaniu osoby cierpiącej na osteoporozę powinno się zamontować szereg specjalnych zabezpieczeń: poręcz i matę antypoślizgową w wannie, przymocowane dywaniki. Osoba chora na osteoporozę nie powinna też wchodzić na wąskie parapety ani chwiejące się krzesła czy stołki. Lepiej, żeby czynności takie jak mycie okien czy zawieszanie firanek na karniszu zleciła komuś innemu.