Dlaczego bolą cię stopy?
Do najczęstszych przyczyn bólów stóp należą:
- wrastające paznokcie,
- ostrogi piętowe,
- tzw. haluksy, czyli zmiany zwyrodnieniowe pierwszego stawu śródstopnopalcowego połączone z koślawością palucha,
- modzele i odciski,
- naderwania lub naciągnięcia więzadła stopy,
- zmian naczyniowych, często będących konsekwencją cukrzycy lub miażdżycy.
Wrastające paznokcie są przyczyną bardzo przykrych dolegliwości. Skutkuje obrzękiem, zaczerwienieniem palca stopy, a w cięższych przypadkach – ropieniem. Czasem jedynym rozwiązaniem problemu jest pomoc chirurga. Co jest przyczyną wrastania paznokci? Niestety – nieprawidłowe ich obcinanie. Paznokcie u osób w podeszłym wieku są zazwyczaj zgrubiałe, twarde i zrogowaciałe. Zanim przystąpi się do ich obcinania, należy wcześniej odpowiednio długo wymoczyć stopy (a nawet – zastosować specjalne płyny, które spowodują zmiękczenie płytki paznokciowej). Brzeg paznokcia przy jego obcinaniu nie powinien być zaokrąglany.
Ostrogę piętową można zaobserwować na zdjęciu rentgenowskim (RTG). Są to zmiany zwyrodnieniowe kości piętowej, skutkujące wykształceniem się w okolicach jej powierzchni podeszwowej ostrej narośli kostnej. Najsilniejsze dolegliwości występują zazwyczaj na samym początku, gdy ostroga jest jeszcze słabo widoczna na zdjęciach i trudna do zdiagnozowania. Z czasem okoliczne tkanki adaptują się do zmian, a ból ulega zmniejszeniu. W okresie, gdy bóle są szczególnie nasilone, ulgę może przynieść leki przeciwzapalne (wstrzykiwane bezpośrednio do chorych tkanek). W leczeniu ostrogi piętowej stosuje się też fizjoterapię (ultradźwięki). Wskazane jest także noszenie obuwia z częściowo podwyższonym obcasem (tak, by odciążyć nieco stopę, kierując część ciężaru ciała na palce). Na rynku dostępne są również specjalne wkładki do butów z otworem w miejscu, gdzie znajduje się ostroga. Pozwalają one ochronić to miejsce przed zbytnim naciskaniem w czasie chodzenia.
U osób cierpiących na płaskostopie poprzeczne istnieje znaczne ryzyko wykształcenia się bolesnych zmian zwyrodnieniowych stawu palucha. Wykoślawienie palucha powstaje na skutek zniesienia stawu poprzecznego, powodującego postępującą deformację stopy. Zmiany zwyrodnieniowe w stawie śródstopnopalcowym skutkują wykształceniem się stanów zapalnych i uporczywym, dokuczliwym bólem. U osób cierpiących na otyłość ból ten jest zazwyczaj szczególnie intensywny. W lżejszych przypadkach, gdy deformacja stopy sama z siebie nie jest szczególnie bolesna, wciąż mogą pojawić się bóle podczas chodzenia. Jest to efekt przeciążenia stopy, spowodowany spłaszczeniem jej przedniej części.
Odciski i modzele, czyli nadmierne zrogowacenia naskórka, kształtują się zazwyczaj na dolnej, podeszwowej części stopy. Są źródłem bolesnych dolegliwości, ponieważ uciskają okoliczne tkanki (zachowując się jak swego rodzaju „ciało obce”). Osoby z płaskostopiem są szczególnie narażone na powstanie odcisków. Co można zrobić, by to ryzyko zminimalizować? Warto stosować specjalne wkładki ortopedyczne, które korygują problemy z płaskostopiem. Nie zaszkodzi też zadbać, żeby nasze obuwie zawsze było wygodne i odpowiednio wymodelowane. Jeżeli zauważymy u siebie nowe odciski, powinniśmy zastosować specjalne plastry lub płyny zmiękczające zrogowaciały naskórek. Diabetycy powinni zachować szczególną ostrożność podczas zabiegu usuwania odcisku (wszelkie skaleczenia są w ich przypadku niebezpieczne).
Naderwania czy naciągnięcia więzadeł stóp stanowią szczególne zagrożenie dla osób cierpiących na otyłość (a także tych, które wiele godzin w ciągu dnia spędzają na stojąco – np. podczas pracy). Czasem jedno małe potknięcie może stać się przyczyną długiego, tępego bólu, trwającego nawet kilkanaście dni. Nawet zmiana obuwia (np. w nowej porze roku) może przyczynić się do rozwinięcia dolegliwości tego typu (każdy but modeluje stopę na swój sposób, sprawiając, że przy chodzeniu pewne jej części są obciążone w szczególnym stopniu, inne – mniej). Jak walczyć z bólami tego typu? Warto oszczędzać stopy, unikać zbyt długiego stania. Czasem ulgę może też przynieść zmiana obuwia na optymalny, odpowiednio dopasowany model.
Zmiany miażdżycowe skutkują zwężeniem tętnic transportujących krew do kończyn dolnych. W efekcie dochodzi do niedokrwienia, a w niektórych przypadkach – tzw. chromania przystankowego (bólu mięśni kończyn dolnych, który pojawia się podczas wysiłku i ustaje po krótkim okresie odpoczynku).
Zwężenie drobnych tętnic, które doprowadzają krew do stóp, skutkuje niedokrwieniem, oziębieniem stóp, a także bólami spoczynkowymi palców i pięty.
Niedokrwienne bóle stóp są szczególnie częste u pacjentów chorych na cukrzycę. Mogą też wiązać się z dalszymi powikłaniami, m. in. groźną stopą cukrzycową – martwicą i owrzodzeniem tkanek (najczęściej w okolicach palców) powstałych na skutek długotrwałego niedotlenienie będącego efektem zwężenia zaopatrujących stopę naczyń krwionośnych. Dolegliwościom tym towarzyszy często tzw. neuropatia cukrzycowa – uszkodzenia unerwienia stopy.
Jak leczyć niedokrwienie stóp? Najlepsze są w tym przypadku środki regulujące krążenie krwi (obniżające stężenie cholesterolu LDL, zmniejszające krzepliwość krwi i rozszerzające naczynia krwionośne).
Kiedy należy skonsultować się z lekarzem?
Jeżeli dokucza ci uporczywy ból stóp, nie zwlekaj – jak najszybciej umów się na wizytę (najlepiej do internisty lub ortopedy). Najważniejsza jest szybka diagnoza, która pozwoli na zdefiniowanie problemu i wdrożenie odpowiedniego leczenia. W niektórych przypadkach (np. choroby niedokrwienne, wrastania paznokci z powikłaniami) konieczne może być niestety zastosowanie zabiegu chirurgicznego.