Jak dochodzi do niedokrwienia serca?
Serce nie otrzymuje dostatecznych ilości krwi, jeśli przepływ krwi w tętnicach wieńcowych jest zaburzony. Przyczyną zwężenia światła tętnicy jest odkładanie się na jej ścianach tzw. blaszek miażdżycowych, które zmniejszają jej elastyczność i przepustowość. W efekcie dopływ krwi do serca nie jest dostateczny, co skutkuje jego niedokrwieniem.
Na początku, kiedy zmiany miażdżycowe nie są jeszcze zaawansowane, choroba może przebiegać praktycznie bezobjawowo. Szczególnie w spoczynku, kiedy serce pracuje spokojnie i nie ma dużego zapotrzebowania na tlen, przepływ krwi może, mimo zwężenia światła tętnicy, okazać się dostateczny. Problemy pojawiają się jednak np. w czasie wysiłku fizycznego, kiedy zapotrzebowanie na tlen wzrasta. Mięsień sercowy musi wtedy pracować intensywniej – wzrasta więc jego kurczliwość i tętno, a to wiąże się z większym zużyciem energii. Przyczyną zwiększonego zapotrzebowania na tlen może być także przeciążenie serca (np. na skutek wzrostu ciśnienia w aorcie). Wtłaczając krew do aorty, serce musi wtedy pokonać znacznie większy opór, co przekłada się na większe nakłady pracy.
To, jaką pracę serce w danym momencie musi wykonać, zależy od stanu całego organizmu. Na przykład podczas intensywnego wysiłku fizycznego mięśnie potrzebują więcej tlenu – aby zaspokoić ich potrzeby, serce musi kurczyć się szybciej. W konsekwencji jego zapotrzebowanie na tlen także wzrasta. Do zwiększenia kurczliwości serca i przyspieszenia serca dochodzi też w innych sytuacjach – takich jak np. stres emocjonalny związany z trudną sytuacją w domu lub pracy. Mięsień sercowy ma również zwiększone zapotrzebowanie na tlen np. wtedy, gdy podwyższona jest temperatura całego organizmu (np. na skutek przeziębienia lub grypy). Do zwiększenia kurczliwości serca przyczyniają się także choroby, które przyspieszają ogólnoustrojową przemianę materii (takie jak np. nadczynność tarczycy).
Po czym poznać, że doszło do niedokrwienia serca?
W początkowych fazach choroby objawy (np. silny ból w klatce piersiowej) pojawiają się głównie w trakcie zwiększonego wysiłku fizycznego (lub stresu emocjonalnego). Kiedy choroba jest już zaawansowana, występują także tzw. bóle spoczynkowe. W najcięższych przypadkach niedokrwienie może doprowadzić do zawału serca.
Na czym polega zawał serca?
Przyczyną zawału (czyli martwicy mięśnia sercowego) jest nagłe ograniczenie przepływu krwi przez tętnice wieńcowe. Niedrożna tętnica nie jest w stanie dłużej spełniać swojej roli – w konsekwencji fragment serca, który wcześniej zaopatrywała, obumiera.
Niedokrwienie serca – konsekwencje
Powtarzające się epizody niedokrwienia nie pozostają bez wpływu na strukturę mięśnia sercowego. Ulega on powolnemu włóknieniu – obumarłe komórki mięśniowe zastępowane są bowiem przez niekurczliwe włókna tkanki łącznej. Jest to proces nieodwracalny. Na skutek niedoboru elementów kurczliwych dochodzi do niewydolności mięśnia sercowego. Prowadzi to dnie tylko do upośledzenia jego kurczliwości, ale także do szeregu innych zaburzeń (np. zaburzeń rytmu serca).