Erytrocyty, czyli czerwone krwinki, wytwarzane są w szpiku kostnym. Ich produkcja przebiega bez zakłóceń, jeśli:
- W nerkach wytwarzane są wystarczające ilości erytropoetyny, której zadaniem jest pobudzanie szpiku do produkcji erytrocytów.
- Szpik kostny czerwony jest zdrowy i funkcjonuje prawidłowo.
- W organizmie nie ma niedoborów żelaza, witaminy B12 i kwasu foliowego – substancji niezbędnych w procesie produkcji czerwonych krwinek. Nie brakuje też białka, witamin i minerałów.
Oprócz sprawnie funkcjonującego szpiku czerwonego spełnione musi być jeszcze kilka dodatkowych czynników:
- Układ naczyniowy powinien być szczelny – inaczej krew może wydostać się poza łożysko naczyniowe.
- Czerwone krwinki muszą mieć warunki, które umożliwiają im odpowiednio długie życie – od 90 do 120 dni.
Jeśli któryś z tych warunków nie będzie zachowany, może dojść do anemii, czyli niedokrwistości. Jej najczęstsze przyczyny to:
- Niedobór żelaza – wynikający najczęściej ze źle zbilansowanej diety, zaburzeń wchłaniania lub obfitych krwawień spowodowanych np. chorobą wrzodową, hemoroidami, rakiem jelita grubego.
- Niedobór kwasu foliowego – spowodowany dietą zbyt ubogą w warzywa i owoce.
- Niedobór witaminy B12 – jego najczęstszą przyczyną jest uszkodzenie błony śluzowej przewodu pokarmowego i związane z nim zaburzenia wchłaniania.
- Niedożywienie – możemy o nim mówić, gdy mamy do czynienia z niedoborem wielu składników jednocześnie: żelaza, białka, witamin i minerałów. Niedobór tego typu może nastąpić m.in. po ciężkiej chorobie, na skutek wyniszczenia całego organizmu.
- Uszkodzenie szpiku kostnego – może być konsekwencją przyjmowania niektórych leków lub wywiązać się w przebiegu ciężkich infekcji. Czasem dochodzi do niego także m.in. po napromieniowaniu lub chemioterapii.
- Niedobór erytropoetyny – najczęściej związany z uszkodzeniami nerek lub niedoczynnością tarczycy.
- Splenomegalia, czyli powiększenie śledziony – gdy śledziona jest zbyt duża, dochodzi zazwyczaj do nadmiernego niszczenia czerwonych krwinek w organizmie.
- Obfite krwawienia, krwotoki i związana z nimi utrata krwi – m.in. krwotoki z żylaków przełyku u chorych na marskość wątroby, krwawienia z wrzodów żołądka i dwunastnicy, z hemoroidów, krwawienia przy wrzodziejącym zapaleniu jelita grubego, krwotoki powstałe na skutek uszkodzenia naczyń w wyniku urazu mechanicznego, obfite krwotoki z nosa.
- Obecność substancji, które uszkadzają erytrocyty – działanie takie wykazują niektóre leki, a także toksyny bakteryjne.