Nietrzymanie moczu – czym najczęściej jest spowodowane?
Nietrzymanie moczu to problem wielu kobiet, które przeszły menopauzę. Prawdopodobieństwo wystąpienia tej dolegliwości rośnie wraz z wiekiem – pojawia się ona aż u 30% pań po sześćdziesiątym piątym roku życia.
Po menopauzie obniża się poziom estrogenów – hormonów płciowych. W efekcie tkanki narządów miednicy są znacznie gorzej odżywione. Mięśnie dna miednicy ulegają zwiotczeniu. W efekcie dochodzi do obniżenia macicy, która zaczyna uciskać pęcherz. Zwieracz pęcherza także wiotczeje. Kolejne zmiany zanikowe obejmują krocze, cewkę moczową i pochwę.
Problem nietrzymania moczu u mężczyzn związany jest najczęściej z chorobami gruczołu krokowego.
Rodzaje dolegliwości
W zależności od rodzaju dolegliwości, nietrzymanie moczu może mieć różne przyczyny:
- Nietrzymanie moczu z powodu naglącego parcia na mocz – mamy z nim do czynienia, gdy dochodzi do mimowolnego oddania moczu pod wpływem silnej potrzeby. Dolegliwość ta może być związana ze schorzeniami pęcherza (np. kamicą, guzem, zapaleniem ściany pęcherza) lub chorobami neurologicznymi (np. stwardnieniem rozsianym).
- Wysiłkowe nietrzymanie moczu – możemy o nim mówić, gdy do mimowolnego oddania moczu dochodzi pod wpływem czynności powodujących wzrost ciśnienia w jamie brzusznej (takich jak np. kaszel, śmiech, kichanie, krzyk, dźwignięcie ciężaru). Wysiłkowe nietrzymanie moczu występuje często u osób starszych. U kobiet związane jest ze zmianami zanikowymi cewki moczowej i osłabieniem mięśni dna miednicy. U mężczyzn natomiast może się wywiązać po chirurgii prostaty lub, w niektórych przypadkach, po mechanicznym urazie pęcherza lub cewki moczowej.
Do mimowolnego oddawania moczu może dochodzić rzadko (np. tylko wtedy, gdy pęcherz jest już w całości wypełniony) lub często (niezależnie od stopnia wypełnienia pęcherza, nawet do kilkunastu razy dziennie).
Do dodatkowego nasilenia problemów z nietrzymaniem moczu mogą przyczynić się m.in.:
- unieruchomienie w łóżku (na skutek innej choroby – u pacjentów cierpiących na nietrzymanie moczu może dojść do bardzo szybkiego powstania odleżyn),
- zalegające masy kałowe w odbytnicy,
- infekcje zapalne dróg moczowych,
- zwiększona filtracja w nerkach i związane z nią przyspieszone wypełnianie pęcherza moczowego (może wystąpić m.in. u cukrzyków i pacjentów cierpiących na niewydolność krążenia),
- działanie uboczne niektórych leków (m.in. antydepresantów, alfa-blokerów, środków nasennych i moczopędnych).
Jak można leczyć nietrzymanie moczu?
- Warto oddawać mocz w stałych odstępach czasu – nawet wtedy, gdy nie czuje się ku temu wyraźnej potrzeby. Można w ten sposób „uprzedzić” moment, w którym mogłoby dojść do bezwiednego oddania moczu. Jeśli pacjent np. zauważy, że do „popuszczania” dochodzi zazwyczaj ok. dwie godziny po ostatnim wypróżnieniu pęcherza, powinien starać się oddawać mocz co dwie godziny.
- Pomocne mogą być także ćwiczenia zwieracza cewki moczowej. Urolog powinien wskazać pacjentowi odpowiednie zestawy ćwiczeń tego typu. Przykładem może być np. ćwiczenie w trakcie opróżniania pęcherza moczowego – świadome przerywanie strumienia moczu przez zaciskanie zwieracza.
- Urolog może też polecić zestaw ćwiczeń wzmacniających mięśnie ud, krocza i dna miednicy. Przykładem może być np. ściskanie między kolanami średniej wielkości piłki (w pozycji siedzącej).
- Terapię farmakologiczną opiera się zazwyczaj o środki regulujące pracę zwieracza cewki moczowej i mięśni pęcherza.
- W przypadku kobiet w okresie przekwitania wskazane jest także stosowanie środków z estrogenem (najczęściej w formie kremu lub globulek dopochwowych).
- W ciężkich przypadkach można zdecydować się na leczenie operacyjne, które pozwoli skorygować zmiany chorobowe w anatomii narządów miednicy.
- W ostateczności rozwiązaniem może być stosowanie pieluchomajtek lub cewnika.