W czasie intensywnego wysiłku fizycznego ciśnienie z reguły ulega podwyższeniu. Po upływie pewnego czasu od zakończenia treningu (zazwyczaj jest to nie więcej niż kilka godzin) ciśnienie wraca jednak do poziomu spoczynkowego. U chorych na nadciśnienie ten „normalny” poziom jest oczywiście wyższy niż u osób zdrowych. Jednak, jak dowodzą badania, jeśli będziemy ćwiczyć regularnie, po pewnym czasie nasze spoczynkowe ciśnienie krwi ulegnie znacznemu obniżeniu.
Jak aktywność fizyczna wpływa na twoje ciało?
Pod wpływem wysiłku fizycznego w organizmie człowieka zachodzi wiele zmian. Zaangażowane są nie tylko narządy ruchu, ale też wiele innych układów – w tym m. in. układu krążenia i oddechowego:
- Układ oddechowy – w pracujących mięśniach jest większe zapotrzebowanie na tlen. Aby je zaspokoić, układ oddechowy musi odpowiednio dostosować się do tej sytuacji. Pod wpływem regularnych ćwiczeń fizycznych dochodzi m. in. do zwiększenia kapilaryzacji i pojemności życiowej płuc, spadku oporu oddechowego i ogólnego wzrostu sprawności całego układu.
- Układ krążenia – aby zaspokoić wyższe zapotrzebowanie na tlen i substancje energetyczne, dochodzi do zwiększenia ukrwienia mięśni. Po okresie regularnych ćwiczeń możemy zauważyć m.in.: spadek krzepliwości krwi, zmniejszenie stężenia cholesterolu i trójglicerydów i zwiększenie pojemności minutowej serca.
Podczas intensywnego wysiłku fizycznego ciśnienie krwi ulega znacznemu podwyższeniu. Dlaczego? Przetransportowanie odpowiednich ilości krwi do rozszerzonych naczyń krwionośnych w mięśniach pociągnęłoby za sobą gwałtowny spadek ciśnienia w pozostałych częściach układu, gdyby nie natychmiastowa reakcja serca, które zaczyna pracować szybciej i z większą siłą. Następuje więc przyspieszenie tętna i zwiększenie siły skurczu. Dzięki temu w każdym skurczu pompowane są większe ilości krwi, które są w stanie zaspokoić nowe potrzeby. W ten sposób organizm dąży do utrzymania ciśnienia tętniczego odpowiedniego do wykonywanego wysiłku.
Po zaprzestaniu wzmożonej aktywności fizycznej ciśnienie tętnicze stopniowo się obniża. Dlaczego?
- Kiedy ćwiczymy, temperatura naszego ciała wzrasta. Organizm dąży do oddania nadmiaru nagromadzonego ciepła – rozszerzają się np. naczynia krwionośne w skórze. W konsekwencji stosunkowo duże ilości krwi zalegają w naczyniach skórnych. Mniej jest więc krwi, która odprowadzana zostaje do serca. Odpowiednio mniejsza staje się więc też ilość krwi pompowanej przez mięsień sercowy w czasie skurczu – zmniejszona zostaje tzw. objętość wyrzutowa. Zmniejsza się więc ciśnienie tętnicze.
- W czasie wykonywania aktywności fizycznej mamy do czynienia ze zjawiskiem tzw. pompy mięśniowej. Na skutek skurczu mięśni krew położona w żyłach zostaje „wyciśnięta” w stronę serca. Do serca wraca więc więcej krwi, co odpowiednio podwyższa ciśnienie. Po ustaniu wysiłku fizycznego automatycznie dochodzi też do zatrzymania pompy mięśniowej – do serca dostają się więc mniejsze ilości krwi. Skutkuje to spadkiem ciśnienia tętniczego.
- W pracujących mięśniach dochodzi do intensywnej przemiany materii. Prowadzi to do nagromadzenia produktów tej przemiany (m. in. kwasu mlekowego). Mięśnie reagują na to zjawisko rozszerzeniem naczyń krwionośnych – ułatwia to szybsze pozbywanie się tych zbędnych substancji. Na skutek rozszerzenia naczyń przez pewien czas część krwi zostaje jednak „uwięziona” w mięśniach – mniejsza jest więc ilość krwi transportowanej do prawej komory serca. W efekcie obniżone zostaje ciśnienie tętnicze.
Jaki rodzaj aktywności fizycznej wybrać?
Wysiłek fizyczny możemy podzielić na izotoniczny i izometryczny.
Podczas wysiłku izotonicznego angażujemy duże grupy mięśniowe poprzez działanie stałej, ale stosunkowo niedużej siły. Może to być np. pływanie, marsz, jogging. Tego rodzaju aktywność działa na układ krążenia bardzo korzystnie.
Wysiłek izometryczny natomiast wymaga użycia znacznie większej siły – np. podczas podnoszenia ciężarów czy ćwiczeń siłowych. Powoduje to znaczny wzrost ciśnienia tętniczego. W przypadku chorych na nadciśnienie tego rodzaju aktywność nie jest wskazana.
Chorujesz na nadciśnienie tętnicze i zastanawiasz się, jak często powinieneś ćwiczyć? Najważniejsza jest regularność – najlepiej powtarzać 30-60-minutowe ćwiczenia od 3 do 4 razy w tygodniu.
W skład twojego treningu może wchodzić np.:
- szybki marsz,
- pływanie,
- jogging,
- aerobik,
- jazda na rowerze,
- taniec.
We wczesnym etapach rozwoju choroby, kiedy nie wystąpiły jeszcze żadne dodatkowe powikłania, regularną aktywność fizyczną traktować należy jako jeden z elementarnych składników leczenia – pomaga ona znormalizować ciśnienie i utrwalić jego prawidłowe wartości.
Jeśli jednak cierpisz na ciężkie nadciśnienie tętnicze w zaawansowanym stadium, decyzję o podjęciu regularnej aktywności fizycznej powinieneś skonsultować z lekarzem prowadzącym. Najlepiej, żeby twój program ćwiczeń opracowany został przez profesjonalnego rehabilitanta.