Zmiany zwyrodnieniowe kręgosłupa z uszkodzeniem tarcz międzykręgowych (inaczej krążków międzykręgowych, tzw. dysków) to jedna z najczęstszych przyczyn dolegliwości bólowych u osób starszych. Na skutek odwodnienia i postępującej degeneracji dysków dochodzi do wzmożonego nacisku na wychodzące z rdzenia kręgowego korzenie nerwowe. Ból zwyrodnieniowy wzmaga się znacznie podczas ruchu, a także przy gwałtownych zmianach pozycji. Towarzyszy mu też wyraźne napięcie mięśni grzbietu. Jeśli zmiany chorobowe dominują w odcinku piersiowym kręgosłupa, ból będzie szczególnie nasilony podczas głębokiego oddychania i kaszlu.
Częstą przyczyną bólu pleców są także zmiany powstałe na skutek osteoporozy. W wyniku powolnej resorpcji (utraty masy kostnej) dochodzi do stopniowego sporowacenia kości – stają się one kruche, osłabione i bardzo łamliwe. Nawet drobne urazy, które w przypadku człowieka zdrowego nie niosłyby ze sobą żadnych negatywnych konsekwencji, mogą wtedy prowadzić do tzw. objawowych złamań kręgów. Towarzyszy im ostry i przewlekły ból, promieniujący wzdłuż uciśniętych korzeni nerwowych. Złamania trzonów kręgowych mogą też w niektórych przypadkach skutkować widoczną zmianą sylwetki ciała.
Choroby układu kostno-stawowego są, szczególnie wśród ludzi w podeszłym wieku, dość rozpowszechnione. Warto jednak pamiętać, że uporczywy ból pleców może być także wywołany przez inne czynniki. Dolegliwości zlokalizowane w lędźwiowych okolicach kręgosłupa mogą być spowodowane m.in. chorobami gruczołu krokowego (np. zapaleniem prostaty) lub nerek (np. zapaleniem nerek, kamicą nerkową).
Ból promieniujący od lędźwiowego odcinka kręgosłupa i pośladka wzdłuż tylnej powierzchni ud to tzw. rwa kulszowa. Nerw kulszowy jest najdłuższym i najgrubszym nerwem ludzkiego ciała. Na skutek dyskopatii – uwypuklenia się jądra miażdżystego – dochodzi do ucisku i podrażnienia korzeni nerwowych w kanale kręgowym. Wywołuje to atak nagłego, silnego bólu, któremu towarzyszy niekiedy także osłabienie siły mięśniowej i wrażenie odrętwienia.
Bóle okolicy krzyżowej mają czasem u swojego źródła choroby narządów miednicy (np. stany zapalne i nowotwory odbytnicy i narządów rodnych).
Ostry, gwałtowny ból okolicy kręgosłupa może także nastąpić wskutek nagłego wysiłku fizycznego (np. podniesienia ciężaru). W miejscu naciągnięcia mięśni dochodzi wtedy do wytworzenia się lokalnego stanu zapalnego, który jednak – dzięki naturalnej regeneracji tkanek – ustępuje zazwyczaj w ciągu kilkunastu dni.
W przypadku choroby zwyrodnieniowej kręgosłupa ból pleców ma charakter przewlekły. Jego natężenie zmienia się okresowo - co jakiś czas pojawiają się epizody nasilenia dolegliwości. Jeśli stan ostrzejszego bólu trwa zbyt długo (ponad dwa tygodnie), istnieje ryzyko wtórnego osłabienia mięśni.